Norsk Mat

Vorige week ben ik helemaal niet aan bloggen toegekomen. Het is druk, met werk, Noors leren en de omgeving verkennen. De herfstkleuren zijn fenomenaal en we hebben de fotocamera weer tevoorschijn gehaald. Doordeweeks werk ik tot een uur of 16, dan ga ik naar huis en gaan we samen wandelen. Daarna koken we. Dat is anders dan het Noorse ritme: die lunsjen om 11:30, eten hun 'middag' (avondeten) tussen 15 en 17 en gaan daarna naar buiten. 's Avonds eten ze dan nog wat kleine hapjes: kveldsmat (kveld = avond). Maar zo ver zijn we nog niet, dat we al zo vroeg warm eten. 

Wel zijn we begonnen met buiten koken, op een grill. Maar dan een kamado grill. We konden via internet een Zweedse kopie van het beroemde "Big Green Egg" op de kop tikken. Het duurde even voordat die bezorgd werd, maar inmiddels is hij er. Gelukkig hebben we een overkapping op het terras want het weekeinde nadat hij geleverd werd regende het. Pijpenstelen. Ook typisch Noors. 

We hebben al vegetarische burgers gebakken, groente gegrild en uiteraard zalm gebakken en gerookt. Je ontkomt er hier ook bijna niet aan, aan de "laksefilet". Shadow vindt het vooral een goed idee als we op de huid bakken. Dan krijgt hij namelijk het vel. 

We ontbijten met havermout (havregryn) maar voor de rest zijn we nog niet helemaal overtuigd van het typische Noorse eten, oftewel "Norsk mat". Het kookboek met die titel staat al 16 jaar in de kast en ik heb er denk ik 2 gerechten uit gemaakt: wafels (vafler) en 'tilslørte bondepiker' wat zoveel betekent als gesluierde boerenmeisjes, een toetje met gestoofde appels, boter, kaneel en room.  (Overigens ik typte eerst 'pikker' ipv 'piker'. Niet doen. Betekent heel iets anders.) 

Maar ach, dat boek is al oud, bedacht ik. Benieuwd wat de huidige Noor zou aanbevelen stelde ik de vraag tijdens de 'lunsj' op het werk. Wat ik zeker een keer moest eten? Gestoofde schaapskop. En de ogen zijn heerlijk! zegt een zachtaardige, al wat oudere collega. Het water loopt nog net niet uit haar mond. En Rakfisk, gezouten en gefermenteerde vis. "Wel bij een goed bedrijf te halen hoor!" waarschuwt een andere collega. "Want er belanden elk jaar mensen in het ziekenhuis van thuis geproduceerde Rakfisk. Het moet uit een goed schoon bedrijf komen, zoals in Valdres". En dat eet je dan met gekookte aardappelen en zure room. En ui. We moeten beslist een keer naar het Rakfisk festival in Valdres. Op een of andere manier ben ik er niet van overtuigd dat ik tot nu toe een groot culinair plezier gemist heb. 

We hadden het ook over het lamsvlees dat hier in oktober overal in de supermarkten verschijnt. De lammeren worden geboren in maart/april en gaan dan de bossen en de bergen in om vrij te grazen tussen de kruiden. In september worden ze weer naar beneden gehaald en geslacht. Dat is pas scharrelvlees. Hoe eten jullie dat dan, vroeg ik? "Nou," zegt een derde collega enthousiast, "weet je wat lekker is? Gekookt met kool. Verder alleen water erbij. Heerlijk!" Thuisgekomen check ik het en ja hoor, het staat in mijn boek. Fårikål. We stoven onze eerste portie lam toch maar met rode wijn en Provencaalse kruiden. Van de tweede maakt Hans een heerlijke Indiase curry. Zonde om dit vlees te mishandelen door het met kool te koken. 

Andere nationale gerechten van de Noren zijn Lapskaus en Sodd. De namen zijn even aantrekkelijk als het uiterlijk van de inhoud van de blikken in de berghutten van de Noorse DNT. Het is het soort eten dat na een dag langlaufen in de kou vanzelf naar binnen glijdt en het vult. Van de Turistproviand die daar ook vaak staat, hebben we trouwens maar één keer een blik opengetrokken. En aan de honden gevoerd. Bleek later toch echt voor menselijke consumptie bedoeld te zijn. 

Beter bevallen ons de Noorse 'vafler', de bekende hartvormige wafels. Liefst met rømme en syltetøy (room en jam). En erbij een Solbærtoddy (zwarte bessen limonade). Heerlijke voor de opwarmpauze tijdens een langlauftocht.  

Maar toch. we komen niets tekort hier. We smullen van de Noorse appels, Noorse groenten en de 'favoriete aardappelen van de Noren', zoals de zak 'poteter' vol trots vermeld. Op de boerenmarkt kopen we lokale honing en bij de bakker zuurdesem brood. Het smaakt heerlijk. 

Op het gebied van zelf vis en/of schaal en schelpdieren klaarmaken voelen we ons nog echte beginners. We zijn nog niet veel verder gekomen dan eerder genoemde zalm en de kant-en-klare 'fiskekaker' (visburgers) en 'fiskegrateng' (visgratin). In elke supermarkt staan grote bakken met garnalen en krab in de vriezer. Dat moeten we ook nog eens uitproberen! zeggen we dan tegen elkaar. Volgende keer, als we weten wat we ermee moeten doen. 

Kortom, er zijn nog genoeg uitdagingen aan te gaan. Het gaat wel goed komen met dat 'Norsk mat'. Alleen die lammeren he, verdienen echt een beter lot dan gekookt worden met kool. Ik snap niet hoe de Noren dat arme schaap alsnog onder ogen durven komen. 

PS : voor wie het nog niet gezien heeft, hieronder een link naar een filmpje met de foto's van de afgelopen maanden. Hier wonen wij nu, zeggen we regelmatig ongelovig tegen elkaar. Alle plaatjes zijn gemaakt binnen eenhalf uurtje rijden van ons huis. Vooral het Semsvannet in Asker is een favoriete fotolocatie. Maar ja, dat is ook zo idyllisch dat zelfs de kroonprins er een buitenverblijf heeft... 

Herfst in Noorwegen